హనుమంతుడు హిందూ ధర్మంలో అత్యంత పవిత్రమైన దైవం. ఆయన కేవలం రాముని భక్తుడే కాదు, సీతారాములకు కూడా ఆరాధ్య దేవుడు. రుద్రాంశ సంభూతుడైన అంజనేయుడు, వాయుపుత్రుడిగా పవిత్రమైన వానర తత్వాన్ని ధరించి భూమిపై అవతరించాడు. హనుమజయంతి (2025 మే 22) అనేది ఆయన అవతారానికి గౌరవంగా జరుపుకునే పవిత్ర రోజుగా భావించబడుతుంది.
పంచముఖ హనుమంతుడు – ఐదు ముఖాల్లో ఐదు తత్వాలు
వానర రూపంలో మనకు ఎక్కువగా తెలిసిన హనుమంతుడు నిజానికి పంచముఖ స్వరూపుడు. ఈ స్వామిలో వానర, సింహ, వరాహ, గరుడ, అశ్వ ముఖాల తత్వాలు సమన్వితంగా ఉంటాయి. ఈ అయిదు ముఖాలు ఆయా దిక్కులను, తత్వాలను, దేవత శక్తులను సూచిస్తాయి:
1. వానర ముఖం (తూర్పు దిశ)
ఇది సహజమైన హనుమంత స్వరూపం. మహాబలవంతుడిగా, శత్రు సంహారకుడిగా, ధర్మ పరిరక్షకుడిగా వెలుగొందే ఈ ముఖం ద్వారా ధైర్యం, న్యాయం, అహింసా బలాన్ని సూచిస్తాడు. విభీషణునికి శరణు ఇచ్చిన హనుమంతుడు, రావణుని వంటి అధర్మవాదుల్ని సంహరించటంలో నిపుణుడు.
2. సింహ ముఖం (దక్షిణ దిశ)
ఈ ముఖం హనుముని ఉగ్ర రూపాన్ని సూచిస్తుంది. సీతమ్మ తల్లి అవస్థను చూశాక, తన క్షేత్రగత శక్తితో లంకా నగరాన్ని శాసించిన తత్వం ఇదే. అక్షకుమారుడు సహా వేలాది రాక్షసులను సంహరించిన శక్తి ఈ రూపానికి ప్రతీక.
3. గరుడ ముఖం (పశ్చిమ దిశ)
విషాన్ని తొలగించే అమృతస్వరూపమైన గరుడ తత్వం ఈ ముఖం. సంజీవని ఔషధిని తీసుకువచ్చి రామలక్ష్మణులను కాపాడిన సందర్భం దీనికి ప్రాముఖ్యతను ఇస్తుంది. ఇది వాయు, ఆకాశ తత్వాల సమ్మేళనం.
4. వరాహ ముఖం (ఉత్తర దిశ)
భూమిని ఉద్ధరించిన వరాహ స్వామి తత్వం ఈ ముఖంలో ఉంది. సీతమ్మను రాక్షసుల చెరలోంచి విడిపించిన విధానం వరాహస్వరూపానికీ హనుమునికీ ఉన్న సారూప్యతను తెలియజేస్తుంది. భూమి, ఐశ్వర్యానికి ప్రతీక అయిన కుబేర తత్వాన్ని కలిగినదీ ముఖం.
5. అశ్వ ముఖం (ఊర్ధ్వ దిశ)
ఇది హయగ్రీవ తత్వంతో కూడిన ముఖం. జ్ఞానం, వేదశాస్త్రాలపై అవగాహన ఉన్న హనుముని రూపం. రాముడు మొదటిసారి కలిసినపుడు హనుముని మాట్లాడే తీరు చూసి అతనిలో ఉన్న వేదపాండిత్యాన్ని గుర్తించాడు. ఇది ఆకాశ తత్వాన్ని సూచిస్తుంది.
శక్తిని చూపించి, శాంతిని కలిగించిన స్వామి
శింశుప చెట్టు పై నుండి సీతమ్మతల్లిని చూశాక, చిన్న రూపంలో వచ్చి రాముని పేరు చెప్పి భరోసా కలిగించటం – అనంతరం విశ్వరూపం ద్వారా తన బలాన్ని చాటటం – ఇది హనుముని వినయం, వివేకానికి నిలువెత్తు నిదర్శనం.
నమస్కార ముద్రతో ఉండే ఏకైక దేవత
భగవంతుని విగ్రహాలు సాధారణంగా అభయ ముద్రతో ఉంటాయి. కానీ హనుముని విగ్రహం నమస్కార ముద్రలో ఉంటుంది. ఎందుకంటే ఆయన సృష్టిలోని ప్రతి అణువులో రాముని దర్శించి, తనే భక్తుడిగా మనం ఎదుర్కొంటున్న రామచంద్రుని ప్రార్థించేవాడిగా కనిపిస్తాడు.
ఉగ్రాంజనేయుడు – దాసాంజనేయుడు
ధర్మ మార్గంలో నడిచేవారికి హనుమంతుడు “అభయాంజనేయుడు”, అధర్మ మార్గంలో నడిచేవారికి “ఉగ్రాంజనేయుడు”. ఈ రెండు స్వరూపాల్లోనూ పరమ దివ్యత్వాన్ని చూపిస్తూ సర్వలోక హితాన్ని కలిగించే పరమేశ్వర తత్వమే అనుభూతి పరంగా భక్తుల్లో ఉట్టిపడుతుంది.
ముగింపు
పంచతత్వాల సమ్మేళనంగా ఉన్న హనుమంతుడు వానరత్వం, సింహతత్వం, గరుడశక్తి, వరాహధైర్యం, హయగ్రీవ జ్ఞానం అన్నీ కలిపిన సమగ్ర మూర్తి. ఈ హనుమజయంతి రోజున, ఆ స్వామిని ఆశ్రయించి మనలోని భయం, అజ్ఞానం, అలసత్వం, అధర్మాన్ని తొలగించుకొని ధైర్యం, బలము, భక్తి, బుద్ధి, జ్ఞానం సంపాదించుకుందాం.
జై శ్రీరామ్!
జై హనుమాన్!
Read also : శివయ్యను ఇలా ఆరాధిస్తే కష్టాలు తొలగుతాయి !
